پایگاه خبری : خبر تبریز

زهکشی؛ راهکار پیشگیری از باتلاقی شدن دشت تبریز
از حدود یک دهه قبل بررسی‌های مقدماتی طرحی آغاز شد که در ابتدا شامل زهکشی دشت تبریز در شمال غرب کشور و سپس زمینه کاشت محصولات کشاورزی در دستور قرارگرفت. دشت تبریز به واسطه پست بودن، محل انباشت آب‌های شوری بود که موجب باتلاقی شدن زمین شده و امکان بهره برداری کشاورزی را تقریبا ناممکن می‌کرد. عملیات زهکشی این دشت، حدود ۶ سال قبل آغاز شد و نتایج اولیه آن رضایتبخش بود. تا جایی‌که امکان کشت محصولات کشاورزی و در نتیجه بهره‌برداری اقتصادی از بخش‌های محدودی از آن ممکن شد.
پس از مدتی مشکلی به نام کمبود منابع آب در این دشت ظاهر شد و مسئولان استانی با مطرح کردن پروژه ساخت سد «شهید مدنی» به فکر حل این مشکل افتادند. مقرر شد که ۱۰۰ هزار هکتار از دشت تبریز به عنوان پایاب سد در نظر گرفته شود. سد شهید مدنی در چهارم تیر 1390 با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری وقت، از نوع سنگریزه‌ای با هسته رسی و با حجم مخزن ۳۶۱ میلیون مترمکعب، افتتاح شد.
برای این سد هزار و ۹۲ میلیارد ریال هزینه شده و با بهره‌برداری کامل از آن قرار بود برای ۸ هزار نفر اشتغال ایجاد شود. ضمن این‌که ۲۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی منطقه دشت تبریز هم با بهره‌برداری از این سد آبیاری می‌شد. در واقع طراحی سد شهید مدنی با هدف تامین آب دشت بزرگ تبریز، به وسعت ۱۰۰ هزار هکتار انجام شد تا از طریق سیستم پایاب این سد، امکان کشت صد‌ها هزار تن محصولات کشاورزی مهیا شده و منطقه‌ای استثنایی در شمال‌غرب کشور ایجاد شود.
از طرف دیگر مقرر شد تا با زهکشی، آب‌های سطحی دشت تبریز به بستر دریاچه ارومیه هدایت شود تا هم این زمین‌ها برای کشاورزی مساعد شود و هم بستر دریاچه ارومیه منبع آب جدیدی داشته باشد. دشت تبریز به علت قرارگرفتن در پایین‌دست، آب‌های سطحی را جمع‌آوری می‌کند و با زهکشی این امکان فراهم می‌شود که این آب‌ها به جای باتلاقی کردن دشت تبریز به سمت دریاچه ارومیه هدایت شود.
پس از گذشت 5 سال، نتیجه‌ای از این طرح‌ها حاصل نشد. عملیات زهکشی انجام شد، اما هنوز آبی پشت سد شهید مدنی جمع‌ نشده است.

کاهش  وسعت طرح ۱۰۰ هزار هکتاری به ۱۷ هزار هکتار
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان‌شرقی هفته گذشته و در حاشیه بازدید از دشت تبریز و چندین طرح کشاورزی می‌گوید: بعد از کم آبی دریاچه ارومیه، امکان استفاده از ظرفیت آبی سد شهید مدنی ممکن نبود و طرح ۱۰۰ هزار هکتاری کاهش یافت.
«داوود بهبودی» با بیان این‌که این طرح به حدود یک‌ششم طرح قبلی کاهش یافته، یادآور شد: ۱۷ هزار هکتار از اراضی دشت مرند برای اصلاح الگوی کشت و طرح‌های آبیاری و زهکشی مورد استفاده قرار گرفته است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان در عین حال متذکر می‌شود: در توسعه کشت در این منطقه، باید روش‌های کشت و نوع محصولات نیز تغییر کند و از حداقل منابع، بیشترین استفاده برده شود. در همین راستا باید کاشت گونه‌هایی مثل سبزی که به آب زیادی نیاز دارد، جای خود را به محصولات باغی مانند پسته و محصولات گلخانه‌ای بدهد. وی تاکید می‌کند: آب دشت تبریز می‌تواند بخش قابل ملاحظه‌ای از آب دریاچه ارومیه را نیز تامین کند؛ چرا که حجم آب‌های سطحی این دشت زیاد است. هرچند این آب‌ها شور است، اما برای دریاچه ارومیه مفید است. امکان تولید محصولات کشاورزی گلخانه‌ای با آب کمتر تا یک‌دهم نیز امکان‌پذیر است و راندمان بالایی در این زمینه می‌توان از طریق کشت گلخانه‌ای حاصل کرد.

آب سد، در دشت تبریز‌‌ رها می‌شود
معاون عمرانی استاندار در این زمینه نظر دیگری دارد. «محمد صادق‌پور مهدی» سال گذشته اعلام کرد: آبیگری نشدن سد شهید مدنی، با وجود افتتاح رسمی، قابل قبول نیست. در برخی رسانه‌ها عنوان شده که این سد برای احیای دریاچه اورمیه آبگیری نشده و این گفته درست نیست.
وی تاکید می‌کند: در راستای کمک به دریاچه ارومیه، پس از آبگیری سد شهید مدنی، می‌توان حجم زیادی آب را روانه دریاچه کرد. البته برای تملک اراضی اطراف سد که پس از آبگیری زیر آب می‌روند، مشکلاتی وجود دارد.
با توجه به اهداف اصلی ساخت سد که شامل تامین آب کشاورزی دشت تبریز و حل مشکل شوری آب «آجی‎چای» بود به نظر می‌رسد می‌توان در زمینه کنترل سیلاب و جلوگیری از خسارات نیز از ظرفیت این سد بهره برد.
در حال حاضر زمین‌های دشت تبریز از باتلاقی بودن رنج می‌برند و علیرغم اجرای طرح زهکشی در بخش‌هایی از دشت تبریز، هنوز این زمین‌ها آبهای سطحی بسیاری دارند و در مناطق غرب تبریز که مشرف به دشت تبریز هستند، در عمق ۴ متری با حفر یک گودال می‌توان به آب رسید.
هرچند که میزان آلایندگی در این آب‌ها خود حکایتی جداگانه دارد، اما بالا بودن سطح آب در مناطق غربی تبریز و نمدار بودن زمین‌ها یکی از علل کاهش قیمت مسکن در این مناطق است.

آب چاه‌ها در دشت تبریز به شوری می‌زند
نکته مهم دیگری که درباره کاشت محصولات کشاورزی در آذربایجان‌شرقی و استفاده از منابع آبی باید مورد توجه قرار گیرد، اقتصادی نبودن کاشت محصولات است. به شکلی که تولید بسیاری از محصولات کشاورزی در استان، حتی برای کشاورزان هم مقرون به صرفه نیست. کشاورزان این منطقه برای آبیاری محصولات در برخی موارد مجبور به استفاده نوبتی از آب چشمه‌هایی هستند که آنها هم در حال خشک شدن هستند.
به نظر می‌رسد مدیریت یکپارچه و منطقی در زمینه هدایت منابع آبی دشت تبریز به سمت دریاچه ارومیه از یک طرف و استفاده بهینه از آب پشت سد شهید مدنی از سوی دیگر خواهد توانست زنجیره مدیریت آب منطقه را به نحو مطلوبی تکمیل کند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: